އިންސާނުން ހަނދަށް ދިޔަތަ؟

އިންސާނުން ހަނދަށް ދިޔަކަމާމެދު ދާދި ފަހަކުން ދެކެވެންފެށި ވަހަކަތަކާމެދު ކޮންމެވެސް އެއްޗެއް ދަންނަވާލެވޭތޯ ބަލާނަމެވެ. އެއީ އިންސާނުން ހަނދަށް ނުދާކަމަށް ދެކެވޭ ވަހަކައާއި ހަނދުގައިި ފުރަތަމަ ފައިއެޅި 

އިންސާނާއަށް ބަންގީގެ އަޑުއިވުން އިސްލާމްވީކަމަށް ދެކެވޭ ވާހަކަޔާ މެދުގައެވެ.

އަޅުގަނޑުގެ އަޚުންނޭވެ. މިތާގައި އަޅުގަނޑު ބަލާލަން ބޭނުންވަނީ އިންސާނުން ހަނދަށް ދިޔަތޯއާއި ބައެއް ސައިންސިސްޓން އެއީ ނުވާނެކަމެއްކަމަށް ބުނާ ވާހަކައާމެދުގައެވެ. އެމީހުން ބުނާގޮތުގައި ހަނދުގައި ނަގާފައިވަކަމަށް ދައްކާ ފޮޓޯތަކަކީ ހަދާފައިވާ ފޮޓޯތަކެކެވެ. އެއީ ބިމުގައި ނަގާފައިވާ ފޮޓޯތަކެކެވެ. ސުވާލަކީ އެމީހުން އެ ދައްކާއުޅޭ ވާހަކަތަކަކީ ތެދު ވާހަކަތަކެއްތޯއެވެ.

           އަޚުންނޭވެ. މުއުމިނުންނަކީ މީހުން ދައްކާހައި ވާހަކައަކަށް ހެއްލޭވަރަށްވުރެ ބުއްދިވެރި ބައެކެވެ. މިކަމާމެދު ދެކެވޭ ވާހަކަތަކާމެދު މީގެކުރިންވެސް ބަލާ ހޯދިފަދައިން ސައިންޓިފިކްގޮތުން މިކަމާމެދު ދިރާސާކޮށް ބަލާހޯދާފައިވާ ޙާޤީޤަތްތަކެއް ހާމަކޮށްދޭނަމެވެ. މި ޙަޤީޤަތްތަކަކީ އެކަމުގެ ސާބިތުކަމާމެދު އެތަކެއް ސަތޭކަފަހަރު ބަލާ ޗެކްކުރެވި ޔަޤީކަންދެވިފައިވާ ޙަޤީޤަތްތަކެކެވެ.

           ހަނދުގައި އިންސާނުން ފައިތިލަ ސާބިތުކުރުމަކީ ތާރީޚީގޮތުން ވަރަށް ފާހަގަކުރެވޭ ވަރަށް އާދަޔާޚިލަފު ޙަޤީޤަތެކެވެ. 1969 ވަނަ އަހަރު އެމެރިކާގެ ޖައްވީ އިދާރާ ނާސާއިން ޖައްވީ އުޅަނދު އެޕޯލޯގެ ދަތުރުތައް ފެށމާއެކު ތަފާތު އެކި އަޑުއަޑު ފެތުރެންފެށުނެވެ. މީގެތެރެއިން އެންމެ ޙައިރާންކުރުވަނިވި އަޑަކީ ނާސާގެ އެސްޓްރޮނޯޓް ނީލް އާމްސްޓްރޯންގް އިސްލާމްވިކަމަށް ދެކެވުނު ވާހަކައެވެ. ނީލް އާމްސްޓްރޯންގާމެދު ފެތުރުނު ވާހަކަތައް ބުނާގޮތުން ނީލް އާމްސްޓްރޯންގަށް ހަނދަށް ފައިބުމާއެކު ބަންގި ގވާއަޑު އިވުނީއެވެ. ނަމަވެސް މި ވާހަކަތަް ފެތުރި މީސްމީހުންނަށް ހަނދުގެ ޖައްވަކީ އަޑު ދަތުރުކުރެވޭފަދަ ޖައްވެސް ނޫންކަން ހަނދާނެއްނެތެވެ.

           ހުޅަނގުގެ ބައެެއް ސައިންޓިސްޓުން އިންސާނުން ހަނދަށް ދިއުމާމެދު ޝައްކުއުފައްދާ އެކަމާ އެތަކެއް ސުވާލެއް ވަނީ އުފައްދަފައެވެ. މީގެ މައިގަނޑު ބޭނުމަކީ މަޝްހޫރުވުމާއި މީޑިއާގެ ބޭނުންކޮށްގެން އެކަމުގެ ފައިދާނެގުމެވެ. ބީ.ބީ.ސީ ގެ ވެބްސައިޓްގައި އެސްޓްރޮނޮމޭޓެއްގެ ގޮތުގައި ތަމްރީނުވަމުން އަންނަ މީހުން އިންސާނުން ހަނދަށްގޮސް ނަގާފައިވާ ފޮޓޯތަކާމެދު ތަފާތު ސުވާލު އުފައްދައިފައިވެއެވެ. އެމީހުން ބުނެފައި ވާގޮތުގައި އެފޮޓޯތަކުގައި ބުއްދި ޤަބޫލުނުކުރެވޭ ކިތަންމެ ކަމެއް އެެބަހުއްޓެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ހަނދުގައި އެސްޓްރޮނޮމޯޓުން ޖަހާ ދިދަ ވިހުރެވޭގޮތަށް ހުރުން ފާހަގަކޮށްފައި ވެއެވެ. އެމީހުން ބުނާގޮތުން ދިދައެއް ވިހުރުވޭފަދަ ޖައްވެއް ހަނދަކު ނުވާނެއެވެ. ނަމަވެސް ޙަޤީޤަތުގައި އެ ދިދަ ވިހުރުވެނީއެއް ނޫނެވެ. އެއީ އެމެރިކާ ދިދައެއްކަން އެންމެންނަށް ދެއްކުމުގެ ގޮތުން ދިދާގެ މަތީ ކައިރީގައި ހަރު ނަރުކޮޅެއްފަދަ އެއްޗެއް ހަރުކޮށްފައި ވަނީއެވެ. އެހެންނޫނީ ޖައްވެއް ނެތް ތަނެއްގައި ޖެހޭނީ ފޮޓޯނަގާއިރު އޭގެ މަތީ ކައިރީގައި ހިފަހައްޓައިގެން ހުންނާށެވެ.

           މަތީގައިވާ ފޮޓޯއިން ފެންނަގޮތުގައި ހަނދުގައި ޖަހާފައިވާ ދިދަ އެންމެންނަށް ދެއްކުމަށްޓަކައި މަތީ ކައިރީގައި ނަރުކޮޅެއްފަދަ އެއްޗެއް ހަރުކުރެވިފައި ވެއެވެ. ދިދާގައިވާ ރޫތަކަކީ ދިދަ ވިހުރުވޭއިރު ހުންނަ ޒާތުގެ ރޫތަކެއް ނޫނެވެ. ނަމަވެސް ބިމުގެ ދަމާބާރު ނުވަތަ ގްރެވިޓީ ދަށް ތަނެއްގައި ލުއި ފޮތިކޮޅެއް ބޮނޑިބޮނޑިވެފައި ހުރުމުން ހުންނާނެގޮތް އެ ދިދައިން ސިފަވާނެއެވެ.

           ޙަޤީޤަތުގައި މިފަދަ ބޮޑު ކަމެއް ފޮޓޯނަގާ ސާބިތުކުރުމަށްޓަކައި އެސްޓްރޮނޯޓިން ކުރިއާލައި ވަރަށް ބޮޑަށް ތައްޔާރުވެފައިވެއެވެ. އެތަނުގައި ޖަހާނެ ދިދަވެސް އެންމެންނަށް ފެންނާނެގޮތް ހެދުމަށްޓަކައި ދިދއަިގެ މަތީކައިރީގައި ނަރުކޮޅެއްފަދަ އެއްޗެއް ހަރުކޮށް މިނޫންވެސް ތައްޔާރުތައް ކޮށްފައިވެއެވެ. ދެން ޖައްވުގެ ތެރެއިން ތަރިތައް ނުފެންނަ މައްސަލައަށް ބަލާއިރު ހަނދަކީ ބިން ފަދައިން ޖައްވެއް އޮތްތަނެއްވެސް ނޫނެވެ. ވުމާއެކު ފޮޓޯގަނޑަކުން ތަރިތައް ފެނުމަކީ ނާދިރުކަމެކެވެ. ބިމުގައި ނަގާފައި ހުންނަ މިފަދަ ފޮޓޯތަކުގައިވެސް ތަރިތައް ފެންނާކަށް ނުހުރެއެވެ. އެއީ މާ ކުދިކުދިކޮށް ފެންނަންހުންނަ އެއްޗެއްކަމަށް ވާތީއެވެ. ނާސާގެ ހަނދަށް ދިއުމުގެ މަޝްރޫޢަކީ ވާދަވެރި ސޮވިއެޓް ޔޫނިއަންއަށްވުރެ ކުރިއެރުމަށް އެތަކެއް ބިލިއަން ޑޮލަރު ޚަރަދުކޮށްގެން ހިންގި މަޝްރޫޢެއްކަމަށްވުމާއެކު އެހުރިހައިކަމެއް ފެނަށްދާފަދަ އެއްވެސް ކަމެއް ނާސާއިން ކޮށްފާނެކަމަށް ސަލާމަތް ބުއްދިއަކަށް އެއްވެސް ގޮތަކަށް ނުވިސްނެއެވެ. އަނެއްކޮޅަކުން ނާސާއިން ހަނދަށް ދިިއުމަކީ އިންސާނުންނަށް ދެއްކި ހުވަފެނެކޭ އެއްބަޔަކު ބުނަމުންދާއިރު ވާދަވެރި ސޮވިއެޓް ޔޫނިއަން ނުވަތަ ރަޝިޔާގެ ޖައްވީއިދާރާއިން ނާސާއަށް ހަނދަށްނުދެވޭކަމަކަށް ނުބުނެއެވެ. ޗައިނާއާއި ޖަޕާނުގެ ސައިންޓިސްޓުންނާއި ޔޫރަޕިއަން ސްޕޭސް އެޖެންސީގެ ސައިންޓިސްޓުންނެއްވެސް ނުބުނެއެވެ. މިވާކަތައް މިހެން އޮތްއިރު 1997 ވަނަ އަހަރު ނާސާއިން މާސް ތަރިޔަށް އިންސާނަކާނުލައި ފޮނުވަލި މިޝަންއާމެދު ސައިންޓިސްޓުން އިންކާރުނުކުރީ ކީއްވެގެންހެއްޔެވެ. މާސް ތަރިޔަކީ ހަނދަށްވުރެ މާދުރުގައިވާ ޕްލެނެޓެކެވެ.

           ނާސާއިން ހަނދަށް ދިޔަކަމަށް ބުނާ ވާހަކައަކީ ދޮގެއްކަމަށް ބައެއް މީހުން ބުނަމުންދާއިރު އެ މިޝަންގައި އެކި ގޮތްގޮތުން ބައިވެރިވި އެތައް ސަތޭކަ މީހުންނާއި އެންމެ ބޮޑެތި ވަޒީފާތަކުން ފަށައިގެން އެންމެ އަދައިގެ ވަޒީފާތަކުގައި އެކަމުގައި އުޅުނު އެންމެން ވީ ކޮންތާކުތޯ ބުނެދެވިފައެއްނުވެއެވެ. މިއީ ދޮގެއްނަމަ މިވަރު ބޮޑު ދޮގެއް އެ ހުރިހައި އެންމެން ސިއްރުކޮށްފައި ބޭއްވީ ކިހިނެއްހެއްޔެވެ. 38 އަހަރުވަންދެން އެގެ އަޑެއްބަޑެއް ނީވެ އޮތުމަށްފަހު އެކަމުގައި ބައިވެރިވި މީހުން އެއްފަރާތުގައި ތިއްބައި ކަމާނުބެހޭ އެހެން ބަޔަކު އިންސާނުން ހަނދަށް ދިޔަ ވާހަކަޔާ އިންކާރުކުރާ ވާހަކަދެއްކުމަކީ އަޖާބުވާވަރުގެ ކަމެކެވެ. އެމީހުން ހަނދުގައި ނަގާފައިވާ ދެތިން ގަނޑު ފޮޓޯއިން އެކި ބަހަނާ ދައްކަމުންދާއިރު އެކަމާގުޅޭ ވީޑިއޯ ކޮލިޕްތަކާމެދު އެއްޗެއްނުބުނެ ތިބީ ކީއްވެގެންހެއްޔެވެ. އެ ވީޑިއޯ ކްލިޕްތަކުގައި ހަނދުގައި ހިނގާ އެސްޓްރޮނޯޓުން ބޯޅައެއް ފުންވަޅުން އަރަމުންދާހެން އެދަނީ ބިމުގެ ކޮން ހިސާބަކު ތިބިގެންނެކޭވެސް ނުބުނެއެވެ. ހަމަ މިއާވިދިގެން އިންސާނުން ހަނދަށް ދިއަތާ 50 އަހަރުފުރުން ފާހަގަކޮށް ނާސާއިންވަނީ ހަނދުގައި ނަގާފައިވާ މީގެކުރިން މީނުންނަށް ފެނިފައިނުވާ މުޅިން އާ ވީޑިއޯ ކްލިޕްތަކެއް އާންމުކޮށްފައެވެ. މިއީ މިވާހަކަތައް މިގޮތަށްދެއްކި މީހުންނަށް ގޮންޖެހުމުގެގޮތުން ނެރެ ޢާންމުކުރި ވީޑިއޯ ކްލިޕްތަކެކެވެ.

           އިންސާނުން ހަނދަށް ދިޔަ ވާހަކައަކީ ފުލޯކެއްކަމަށް ބުނާ މީހުން ބުނާގޮތުގައި ހަނދުން ގެނައި ހިލަކަމަށް ބުނާ ހިލަތަކަކީ ބިމުގެ ހިލަތަކެކެވެ. މިކަމާމެދު ނާސާގެ ސައިންޓިސްޓުންގެ އެންމެ އިސް ވެރިއެއްގެ ގޮތުގައި ހުންނެވި ޑަކްޓަރ މިކޭ ވިދާޅުވާގޮޮތުގައި ބިމުގެ ހިލަތަކަކަށް ހަނދުގައި ހުންނަ ހިލަތަކާ އެއްފަދަ ސިފަތަކަކާއި އަސަރުތަކެއް ގެނައުމަކީ އިންސާނުން ހަނދަށް ދިއުމަށްވެރެވެސް އުނދަގޫކަމެކެވެ. ޖައްވީ އުޅަނދު އެޕޯލޯ ހަނދަށް ކޮށްފައިވާ ފަސް ދަތުރެއްގައި ހަނދުން 400 ކިލޯއަށްވުރެ ގިނަ ހިލަ ނާސާއިން ބިމަށް ގެނެސްފައި ވެއެވެ. މި ހިލަތައް ދުނިޔޭގެ ވަރަށް ގިން ޤައުމުތަކަށް ފޮނުވާފާވެއެވެ. ދުނިޔޭގެ ވަރަށް ގިނަ ލެބޯޓަރީތަކުގައި މި ހިލަތައް ޓެސްޓުކުރުމަށްފަހު އެ ޓެސްޓުތައްކުރި ސައިންޓިސްޓުން އެއީ ހަނދުން ގެނައި ހިލަަކެއް ނޫނޭ ބުނެފައެއްނުވެއެވެ. ނާސާގެ ލެބޯޓްރީއެއްގައި މިހާރުވެސް ހަނދުގެ ހިލަޔާއި ބިންގަނޑުގެ ވލީގެ އެތައް ސަތޭކަ ކިލޯގްރާމް ރައްކާކުރެވިފައި ވެއެވެ. އިންސާނުން ހަނދަށް ނުދާނަމަ އެހައިި ބައިވަރުތަކެއް އެމީހުންގެ އަތުގައ ހުރީ ކީއްވެގެންހެއްޔެވެ.

           ހަނދުގެ ޖައްވަކީ ބިމުގެ ޖައްވުފަދައިން ރައްކާތެރިކަން ލިބިދެވޭފަދަ ޖައްވެއްނޫނެވެ. މިހެންވުމުގެ ސަބަބުން ޖައްވުގެ ތެރެއިން އަންނަ ގިނަހިލަތައް ގަޑިއަކު 80000 ކިލޯމީޓަރުގެ ބާރުމިނުގައި އައިސް ޖެހޭއިރު އެ ހިލަތަކުގައި ކުދިކުދި ލޯވަޅުތަކެއްއެޅިފައި ހުރެއެވެ. ނަމަވެސް މިގޮތަށް އަންނަ ގިނިހިލަތައް ބިމާހިސާބަށް އެހާ ފަސޭހައިން ނުފޯރާނެއެވެ. އެ ގިނަހިލަތައް ޖައްވުގެ ތެރެއަށް ވަދެގެން އަންނަ ބާރުމިނުގައި އަނދާ ހުލިވެއެވެ. މާތްﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ބިމުގެ ޖައްވު ލައްވާފައިވަނީ ރައްކާތެރިކުރުވަނިވި މުކައްބައެއްގެ ގޮތުގައެވެ. މީގެ އިތުރުން ހަނދުގެ ހިލައާއި ބިންގަނޑުގައި މަތީ ދަރަޖައަކަށް ރޭޑިއޯއެކްޓިވް އައިސޯޓޯޕްސް އެކުލެވިގެންވެއެވެ. (އައިސޯޓޯޕްސްއަކީ އެޓޮޮމްސްގެ ޢާއިލާތަކުގެ ތެރެއިން އެއް ޢާއިލާއެއްގެ އެޓޮމްސްގައި ނިއުޓްރޯންގެ ޢަދަދު ތަފާތުވާގޮތަށް އޭގެ ނިއުކްލިއަރ އެކުލެވިގެންވުމެވެ. ނިއުޓްރޯންގެ ޢަދަދު ތަފަތުވިނަމަވެސް އޭގެ އެޓޮމިކް ނަންބަރ ނުވަތަ ޕްރޮޓޯން އެކުލެވިގެންވާވަރު ޢާއިލާގެ ހުރިހައި އެޓޮމެއްގައި އެއްވަރުވެގެންވާނެއެވެ.) ހަނދުގެ ހިލައާއި ބިންގަނޑުގައި ރޭޑިއޯއެއްޓިވް އައިސޯޓޯޕްސް ގިނަ ޢަދަދަކަށް އެކުލެވިގެންވަނީ ހަނދުގެ ބިންގަނޑަށް ޖައްވުގެ ދޯދި ނުވަތަ ކޮސްމިކްރޭ ފޯރާލެއް ގިނަކަމުންނެވެ. މިފަދަ ދޯދިތައް އަޅުގަނޑުމެންގެ ބިމުގެ ޖައްވުގެ ތެރެއިން މެގްނޓޮސްފިއަރ އޭ ކިއުނު ފަށާލައާ ހިސާބުން ފެށިގެން ބިމާ ހިސާބަށް އައުން މަނާވެއެވެ. ހަނދުގެ ހިލައާއި ބިންގަނޑު އަޅުގަނޑުމެންގެ ބިމުގެ ހިލައާއި ބިންގަނޑާ އެހައި ތަފާތުވާ ސަބަބަކީ މިއީއެވެ. މި ނިޢުމަތުގެ ވާހަކަ މާތްﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި سورة الأنبياء ގެ 32 ވަނަ އާޔަތުގައި ބަޔާންކުރައްވާފައިވަނީ މިފަދައިންނެވެ. ﴿ وَجَعَلْنَا السَّمَاءَ سَقْفًا مَّحْفُوظًا  وَهُمْ عَنْ آيَاتِهَا مُعْرِضُونَ ﴾ މާނައަކީ " އަދި ރައްކާތެރިކުރައްވާފައިވާ ފުރާޅެއްކަމުގައި، ތިމަންރަސްކަލާނގެ އުޑު ލެއްވީމެވެ. އަދި އެއުރެންނަކީ އެތާނގެ (އިރުހަނދާއި، ތަރިތައް، ވަޔާއި ވިލާތައް) ހެކިތަކަށް ފުރަގަސްދޭ ބަޔެކެވެ. "

ހަނދުން ސައިންޓިސްޓުންނަށް އަލި ނިކުންނަ މާއްދާއެއް ފެނުނުތަ؟

           ވަރަށް ކުރީ ޒަމަނުއްސުރެ ފެށިގެން ހަނދުގެ ކަންތައްތަކާމެދު ވާހަކަދައްކާއުޅޭ މީހުން ޤަބޫލުކުރާގޮތުގައި ހަނދުގެ ބިންގަނޑުގެ ޞަޠަޙައަކީ ރެދަންލާފަދައިން ދިއްލޭ އެއްޗެކެވެ. މިއަދު ސައިންޓިސްޓުން މި ޙަޤީޤަތްވަނީ ހޯދާފައެވެ. ހަނދުގެ ބިންގަނޑަކީ ބިމުގެ ބިންގަނޑާ ޚިލާފަށް ރޯޑިއޯއެކްޓިވިޓީ އެކުލެވިގެންވާ ބިންގަނޑެކެވެ. ކައުނުގައިވާ ރޭޑިއޭޝަން އަަސަރު ނުވަަ ކޮސްމިކް ރޭޑިއޭޝަން ބިމުގެ ބިންގަނޑަށް ވާޞިލްވިޔަނުދީ ހިފަހައްޓަނީ މިބުގައި އެކުލެވިގެންވާ ވަރުގަދަ މެގްނެޓިކް ފީލްޑްގެ ސަބަބުންނެވެ. މިއާ ޚިލާފަށް ހަނދުގެ ބިންގަނޑުގައި މި ރައްކާތެރިކަމެއް އެކުލެވިގެންނުވެއެވެ. މެގްނެޓިކް ފީލްޑްވެސް އެކުލެވިގެން ނުވެއެވެ. މިކަމުުގެ ސަބަބުން ޖައްވުގެ ރޭޑިއޭޝަން ނުވަތަ ކޮސްމިކް ރޭޑިއޭޝަން އެއްވެސް ހުރަހެއްނެތި ހަނދުގެ ބިންގަނޑަށް ވާޞިލްވެއެވެ. ނަތީޖާއަކީ ހަނދުގެ ބިންގަނޑުގެ ހިރަފުހާ މި މާއްދާ މައްސުނިވެ އިރުން ހަނދަށް ލިބޭ އަލިކަން ނުވަތަ އަވި އެހެން ޕްލެނެޓްތަކަށްވުރެ ބޮޑަށް ދަޅައެޅުވުމެވެ. ވުމާއެކު ހަނދުގެ ބިންގަނޑަކީ ހަމައެކަނި ރެދަންލާފަދައިން ދިއްލޭ އެއްޗެއްނޫނެވެ. އޭގެ އިތުރުން އެއީ އެއަށް އެޅޭ އަލި އަނބުރާ ފޮނުވާލުމުގައި ލާމަސީ ޕްލެނެޓެކެވެ.

           ޔުވިވަރސިޓީ އޮފް ޓެސްމޭނިޔާގެ ޕްރޮފެސަރެއްކަމަށްވާ ޑަކްޓަރ މާރކް ނޯމަން ވިދާޅުވާގޮތުގައި އެބޭފުޅުން ހަނދުގެ ބިންގަނޑުން ގެނެސްފައިވާ ބާވަތްތައް ދިރާސާކުރުމުން ބިމުގެ ބިންގަނޑުގެ މާއްދާތަކާ އެތަކެތި މާބޮޑަށްވެސް ތަފާތުކަންވަނީ ސާބިތުވެފައެވެ. އޭގެތެރެއިން އެއް ސަބަބަކީ ހަނދުގެ ހިރަފުހާއި ހިލާގައި ބިއްލޫރީގެ މާއްދަތައް ގިނަވުމެވެ. މި ބިއްލޫރީގެ މާއްދަތަކަކީ 3 ބިލިއަން އަހަރުވެފައިވާ މާއްދާތަކެއްކަމާއި ބިމުގެ ހިރަފުހުގައި މި މާއްދާ އެއްވެސްގޮތަކަށް އެކުލެވިގެން ނުވެއެވެ. ހަނދުގެ ޞަޠަޙަ ރޭގަނޑު ދިއްލިފައި ހުންނަކަމަށް ދައްކަނީ މި ދެންނެވި ބިއްލޫރީގެ މާއްދާތައް ހަނދުގެ ޞަޠަޙާގައި ނުވަތަ ހިރަފުހުގައި އެކުލެވިގެން ވާތީއެވެ. މިކަމުގެ ޙަޤީޤަތް ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ سورة الفرقان ގެ 61 ވަނަ އާޔަތުގައި ވަނީ ބަޔާންކުރައްވާފައެވެ. ﴿ تَبَارَكَ الَّذِي جَعَلَ فِي السَّمَاءِ بُرُوجًا وَجَعَلَ فِيهَا سِرَاجًا وَقَمَرًا مُّنِيرًا ﴾  މާނައަކީ " އުޑުގައި بُـرج ތަކެއް ލައްވައި، އަދި އެތާނގައި ވޮށަކާއި (އިރަކާއި)، އަލިކުރާ ހަނދެއްލެއްވި ރަސްކަލާނގެ މަތިވެރިވެވޮޑިގެންފިއެވެ. ". ހަނދުގެ ޞަޠަޙާގައި ދަޅައަޅައި އަލިނުކުންނަ ތަންތަން ހުރުމަކީ ސައިންޓިސްޓުން ޙައިރާންކުރުވަނި ކަމެއްކަމުގައިވިއެވެ. ބީ.ބީ.ސީ ގެ ވެބްސައިޓްގައިވެސް މިވާހަކަ ބަޔާންކޮށްފައިވެއެވެ. ސައިންޓިސްޓުން ބުނާގޮތުގައި މީގެކުރިން ހީކުރެވުނު ގޮތާ ޚިލާފަށް ހަނދަކީ މަރުވެފައިވާ އެއްޗެއްނޫނެވެ. ހަނދުގެ ބިންގަނޑުގައި ރޭޑިއޭޝަންގެ ކަންތައްތަކެއް ހިނގައެވެ.

           ނާސާގެ ފަހުގެ ހޯދުންތައް ދައްކާގޮތުގައި އިރުން ނުކުންނަ ޒައްރާތައް ނުވަތަ ގިނަ މިންވަރެއްގެ ކޮސްމިކް ޕާޓިކްލްސް ހަނދުގެ ބިންގަނޑަށް ފޯރައެވެ. މި ޒައްރާތަކަކީ ކަރަންޓްގެ އަސަރު އެކުލެވިފައިވާ ޒައްރާތަކެކެވެ. ނަތީޖާއެއްގެގޮތުން ބައެއް ޙާލާތްތަކުގައި ހަނދުގެ ބިންގަނޑުގައި އިލެކްޓްރިކްގެ އަސަރު ގަދަވެ ހަނދުގެ ބިންގަނޑުގައި ހިރަފުހުގެ ޠޫފާން އުފެދެއެވެ. ހަނދުުގެ ބިންގަނޑުގައި އިލެކްޓްރިކްގެ އަސަރު ބޮޑުވެފައިވާ ހިރަފުހަށް އިރުގެ އަލިކަން ލިބުމުން ނުވަތަ އަވިއެޅުމުން ހިރަފުހުގައިވާ އިލެކްޓްރިކްްގެ އަސަރު ވަކިން ބޮޑުވެ އިލްކްޓްރިކް ހޮޅުބުރިއެއް ދިއްލޭފަދައިން މި ހިރަފުހުން އަލިކަން ފާއްދައެވެ. ފަހުގެ ހޯދުންތަކުން އެނގުނުގޮތުގައި ހަނދުގެ ހިރަފހަކީ ނުރައްކާތެރިއެއްޗެކެވެ. ސަބަބަކީ އިލެކްޓްރިކް ޗާރޖް އޭގައި އެކުލެވިގެންވުމެވެ. މާތްރަސްކަލާނގެ ހަނދު ލައްވާފައިވާ ގޮތުން އިރުން އެއަށް އެޅޭ އަލި އަނބުރާ ފޮނުވާލުމުގައި ބޮޑު ކަންނާޑީއެއް ކަހަލަ އެއްޗެކެވެ. ހިލަ ބިންގަނޑެއްވާ އެހެން ޕްލެނެޓަކަށް މި ސިފަތައް ލިބިގެންނުވެއެވެ. ހަނދުގައި މެގްނެޓިކް ފީލްް ނެތުމާއި، ޖައްވެއް ނެތުމާއި، ޖައްވުގެ ތެރެއިން އަންނަ ގިނިހިލަ އެއްވެސް ހުރަހެއްނެތި ހަނދުގެ ބިންގަނޑާ ހިސާބަސް ވާޞިލްވުމާއި، ގިނަ މިންވަރެއްގެ ޖައްވުގެ ދޯޯދި ހަނދުގެ ބިންގަނޑާއި ހިރަފުހުގައި އެކުލެވިފައިވުމާއި، ހަނދުގެ ބިންގަނޑާއި ހިލާގައި ބިއްލޫރީގެ މާއްދާ ގިނަ މންވަރަކަށް އެކުލެވިގެންވުމުން ރޭގަނޑު ފުރިހަމަ ހަނދަކަށް ބަލާލާފިނަމަ ސިފަވެގެންދާނީ ހަނދަކީ ދިއްލިފައިވާ ބޮޑު ބޮތްކެއްގެގޮތުގައެވެ. ރޭޑިއޯ އެކްޓިވިީގެ ސަބަބުން ހަނދުން އަލިކަން ފާއްދާކަމާއި އިރުގެ އަި ހަނދަސް އެޅުމުން އެ އަސަރު ބޮޑުވެގެންދާކަން ސައިންޓިސްޓުންވަނީ ސާބިތުކޮށްދީފައެވެ. މި ހުރިހައި ވާހަކައެއް މީގެ ސާދަސަތޭކަ އަހަރު ކުރިން މާތްﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި ވަނީ ބަޔާންކުރައްވާފައެވެ. ކީރިތި ޤުރުއާންގައި سورة يونس ގެ 5 ވަނަ އާޔަތުގައި ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވަނީ ﴿ هُوَ الَّذِي جَعَلَ الشَّمْسَ ضِيَاءً وَالْقَمَرَ نُورًا وَقَدَّرَهُ مَنَازِلَ لِتَعْلَمُوا عَدَدَ السِّنِينَ وَالْحِسَابَ  مَا خَلَقَ اللَّـهُ ذَٰلِكَ إِلَّا بِالْحَقِّ  يُفَصِّلُ الْآيَاتِ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ ﴾ މާނައަކީ " އެކަލާނގެއީ، އަލިކަމެއްކަމުގައި އިރު ލައްވައި، ނޫރެއްކަމުގައި ހަނދު ލެއްވި ރަސްކަލާނގެއެވެ. އަދި އެ ހަނދު ހިނގުމަށް منـزل ތަކެއް މިންވަރުކުރެއްވިއެވެ. (އެއީ) ތިޔަބައިމީހުން އަހަރުތަކުގެ عدد އާއި (މައްސަރުތަކާއި ދުވަސްތަކުގެ) حساب ދެނެގަތުމަށްޓަކައެވެ. حق ގޮތުން މެނުވީ، اللَّه، އެތަކެތި ނަހައްދަވައެވެ. އެނގޭބަޔަކަށް އެކަލާނގެ آية ތައް تفصيل ކޮށްދެއްވަތެވެ. ".

ހަނދަށް ފޭބި ފުރަތަމަ އިންސާނާއަށް ބަންގިގޮވާއަޑު އިވުނުތަ؟

           އިންސާނުން ހަނދަށް ދިޔަ ވާހަކައާ ވިދިގެން ދެކެވުނު އެއް ވާހަކައަކީ ހަނދަށް ފޭބި ފުރަތަމަ އިންސާނާ ނީލް އާމްސްްރޯންގަށް ބަންގިގޮވާއަޑު އިވުނު ވަހަކައެވެ. މިކަމާވިދިގެން ނީލް އާމްސްޓްރޯންެ އިސްލާމްވީ ވާހަކަވެސް ބައެއްމީހުންގެ ދޫދޫމަތިން އައީ ދެކެވެމުންނެވެ. މި ވާހަކަތަކަކީ އޭގެ އަޞްލެއްނުބަލާ މުސްލިމުން ދައްކާ އެވާހަކަ ފަތުލާ އަދި ޤަބޫލުކުރުން ރަގަޅު ވާހަކަތަކެއްނޫނެވެ.

           މި ދޮގުވާހަކަތަކުގައި ބުނާގޮތުގައިވިއްޔާ 1969 ވަނަ އަހަރު ހަނދަށްކުރި ފުރަތަމަ ދަތުރުގައި ހަދަށް ފޭބި ފުރަތަމަ އެސްޓްރޮނޯޓަށް ހަނދުން ބަންގީގެ އަޑު ވަނީ އިވިފައެވެ. ފަހުން މި އެސްޓްރޮނޯޓު ޢަރަބި ޤައުމަކަށް ކުރި ދަތުރެއްގައި ބަންގީގެ އަޑު އިވިގެން އެއީ ކޮން އަޑެއްތޯ ސުވާލުކުރީއެވެ. ޖަވާބުދިން މީއަހު އެއީ މުސްލިމުން ނަމާދަށް ގޮވާ އަޑުކަމަށް ބުނުމުން ތިމަންނަ ހަނދުން ތި އަޑު އިވުނުކަމަށް ބުނެ އިސްލާމްވީއެވެ. މިދޮގު އިތުރަށް ޒީނަތްތެރިކުރުމުގެގޮތުން އަދިވެސް އިތުރުކޮށްގެން ދެކެވޭވާހަކަތަކުގެ ތެރޭގައި ނީލް އާމްސްޓްރޯންގް އިސްލާމްވުމުން ނާސާގެ ވަޒީފާއިން އޭނާ ވަނީ ވަކިކޮށްފައެވެ.

           މިކަމުގެ ޙަޤީޤަތް ހޯދާ ބެލުމުން އެގުނީ ނީލް އާމްސްޓްރޯންގެ ވަޒީފާއިން ވަކިނުކުރާކަމާއ ދީންވެސް ބަދަލުނުކުރާކަމެވެ. ކަމުގެ އަޞްލަށް ބަލާއިރު އަޑު ފެތުރުމުގެ އަޞާޞް ދަންނަ އެސްޓްރޮނޯޓެއް ހަނދުްނ ބަނގީގެ އަޑު އިވުނު ވާހަކަ ދައްކާނީ ކީކޭ ކިއާފައި ބާވައެވެ. ހަނދަކީ އަޑު ދަތުރުކުރެވޭފަދަ ޖައްވެއް އޮތް ތަނެއްނޫނެވެ. އަދި އެނޫނަސް ނީލްއާމް ސްޓްރޯންގާއެކު ހަނދަށް ދިޔަ އެހެން އެސްޓްރޮނޯޓުންނަށް އެއަޑު ނީވުނީ ކީއްވެގެންހެއްޔެވެ. ނުވަތަ އެމީހުންގެ އަތުގައި އަޑު ރެކޯޑﷲްކުރުމުގެ ވަޞީލަތްތައް ހުރިއިރު ހަނދުން ބަނގީގެ އަޑު ރެކޯޑްނުކުރީ ކއްވެގެންހެއްޔެވެ. މިހުރީވެސް އަޅުގަނޑުމެންގެ ތެރޭގައި ފެތުރޭ ދޮގުވާހަކައެވެ. 2008 ވަނަ އަހަރު ނާސާއިން ނެރުނު ނީލް އާމްސްޓްރޯންގްގެ ބައޯގްރަފީ ބަލާލުމުން މިކަން ދޭހަވާނެއެވެ. ނީލް އާމްސްޓްރޯންގް މެލޭޝިޔާއަށް ކުރި ދަތުރެއްގައި ނޫސްވެރިން މިކަންކަމާ ސުވާލުކޮށްފައި ވެއެވެ. މި ވާހަކަތައް ނީލް އާމްސްޓްރޯންގް ދޮގުކޮށްފައިވެއެވެ. ނަމަވެސް އިސްލާމްދީނަށް ޤަދަރުކުރާކަމުގައި ބުނެފައިވެއެވެ.

ނިންމާލަމުން

1 – އިންސާނުން ހަނދަށް ދިޔަ ވާހަކައަކީ ދޮގުކުރެވެން ނެތް ޙަޤީޤަތެކެވެ. މިކަން ދެނިގަތުމަށް މާތްﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި سورة الرَحمن ގެ 33 ވަނަ އާޔަތުގައި ވަޙީކރައްވާފައިވަނީ ކީކޭތޯ ބައްލަވާށެވެ. ﴿ يَا مَعْشَرَ الْجِنِّ وَالْإِنسِ إِنِ اسْتَطَعْتُمْ أَن تَنفُذُوا مِنْ أَقْطَارِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ فَانفُذُوا  لَا تَنفُذُونَ إِلَّا بِسُلْطَانٍ ﴾ މާނައަކީ " އޭ ޖިންނީންނާއި، އިންސީންގެ جماعة ގެ މީހުންނޭވެ! އުޑުތަކާއި، ބިމުގެ އެންމެހާ ފަރާތްތަކުން ނުކުމެގެން ދިޔުމަށް، ތިޔަބައިމީހުންނަށް ކުޅަދާނަވެގެންވާނަމަ، ފަހެ، ތިޔަބައިމީހުން ނުކުމެގެން ގޮސްބަލާށެވެ! ވަރުގަދަ ބާރަކުން މެނުވީ، ތިޔަބައިމީހުންނަކަށް ނުނުކުމެވޭނެތެވެ. ". މި އާޔަތުން ދޭހަވާގޮތުގައި އިންސާނާއަކަށް އުޑުތަކާއި ބިމުން ބޭރަކަށް ނުނުމެވޭނެއެވެ. އިންސާނާ ހަނދފަދަ ތަނަކަށް ދިޔަނަމަވެސް އެއީ މިއުޑުގެ ދަށުގައިވާ ތަންތަނެވެ. އިންސާނާއަށް އަދި އެއުޅެވެނީ މި ސޯލާ ސިސްޓަމުން ބޭރަށް ނުނުމެވެގެންނެވެ. އިންސާނާއަށް ހަނދު އެއީ ކިތަންމެ ދުރު ތަނެއްކަމުގައި ވީނަމަވެސް މި ބޮޑު ކައުނުގައި އެއީ ދާދި ކައިރި ހިސާބެކެވެ. ނަމަވެސް ބައެއް ސައިންޓިސްޓުނަށް މިޙަޤީޤަތެއް ނޭގެއެވެ. ބައިނަލްއާޤްވާމީ މައިދާނުގައި ކާކުކަން ދެނެނުގަނެވޭ މަދުބައެއް ދައްކާ ވާހަކަތަކުން މި ބޮޑު ކަންތައްތައް ފުލޯކަކަށް ނުހެދޭނެއެވެ. ބައިނަލްއަޤްވާމީ އެއްވެސް އޭޖެންސީއެއް އިންސާނުން ހަނދަށްދިއުމާމެދު ދެކޮޅެއްނަހަދައެވެ.

2 – ހަނދަށް ފޭބި ފުރަތަމަ އިންސާނާ ނީލް އާމްސްޓްރޯންގް އިސްލާމެއްނުވެއެވެ. އަހަރެމެން އެކަމަށް އެދޭނަމަ ހަމަ ކަށަވަރުން މާތްﷲ އީ އެކަލާނގެ އެދިވޮޑިގަންނަވާ އަޅުތަކުންނަށް ތެދުމަގުދައްކަވާ ރަސްކަލާނގެއެވެ. އޭނާ އިސްލާމްވެއްޖެނަމަ އެކަމުން ފައިދާވާނީ ހަމަ އޭނާއަށެވެ. އިސްލާމްދީނަކީ މީހަކަށް ބޭނުންވާވަރަށްވުރެ މާ ފުރިހަމަ ދީނެކެވެ. މީސްތަކުންވަނީ އިސްލާމްދީނަށް ބޭނުންވެގެންނެވެ.

3 – ހަނދުގައި އެއްކޮޅުން އަނެއްކޮޅަށް ބޮޑު ރެނދެއް ހުރިކަމަށް ނަސާއިން ބުނެއެވެ. އެމީހުން ކަނޑައެޅިގެން ސީދާގޮތެއްގައި ހަނދު ދެފަޅިވެފައިވާކަމަށް ނުބުނެއެވެ. ނަމަވެސް އެފަދަ ޢަލާމާތްތަކެއް ހުރިކަމަށް ބުނެއެވެ. ކީރިތި ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމައަށް ހަނދު އިރުއްވިކަމުގެ މުޢުޖިޒާތް ދެއްވިކަމަށް މުސްލިމުން ޤަބޫލުކުރަންޖެހެއެވެ. އިރާދަކުރެއްވިއްޔާ މުސްތަޤްބަލްގައި ނާސާއިން މިކަމގެ ފުރިހަމަ މަޢުލޫމާތު ހދާނެއެވެ. އޭރުން ކަލަކު ވޮދިގެންވާކަމަށް ޤަބޫލުނުކުރާ މީސްތަކުންނަށް ގޮންޖެހުމަކަށް ވާނެއެވެ.

4 – ހަނދަކީ އޭގެ އަމިއްލަ އަލިކަމެއް ނެތްނަމަވެސް އެއިން އަލލިނުކުންނަ އެއްޗެއްކަމުގައި  ސުބުހާނަހޫ ވަތަޢާލާ ވަނީ ވަޙީކުރައްވާފައެވެ. މީގެ މާނައަކީ ހަނދަކީ އެހެން ޕްލެނެޓްތަކާ ޚިލާފަށް ދިއްލި އަލިިވުމުގެ ސިފަ ލިބިގެންވާ އެއްޗެކެވެ. މި ސިިފަ ހަނދަށް ލިބިގެންވަނީ އޭގެ ހިލައާއ ބިންގަނޑާއި ހިރަފުހުގައި އެކުލެވިގެންވާ ސިފަތަކެއްގެ ސަބަބުންނެވެ. މި ސިފަތަކގެ ތެރޭގައި ހަނދުގެ ބިންގަނޑުގައި ބިއްލޫރީގެ މާއްދާ ގިނަވުމާއި ހިރަފުހުގައި ރޭޑިއޯ އެކްތިވް މާއްދާތައް ގިނަވުން ހިމެނެއެވެ. މި ސިފަތަކުގެ ސަބަބުން އިރުން ހަނދަށް އެޅޭ އަލިކަން އަނބުރާ ދުރަށް ފޮނުވާލައެވެ. މިއީ ކިރިތި ޤުރުއާނުގައި މގެ 14 އަހަރު ކުރިން ބަޔާންކޮށްދެއްވާފައިވާ ޙަޤީޤަތެކެވެ. " އެކަލާނގެއީ، އަލިކަމެއްކަމުގައި އިރު ލައްވައި، ނޫރެއްކަމުގައި ހަނދު ލެއްވި ރަސްކަލާނގެއެވެ. އަދި އެ ހަނދު ހިނގުމަށް منـزل ތަކެއް މިންވަރުކުރެއްވިއެވެ. (އެއީ) ތިޔަބައިމީހުން އަހަރުތަކުގެ عدد އާއި (މައްސަރުތަކާއި ދުވަސްތަކުގެ) حساب ދެނެގަތުމަށްޓަކައެވެ. حق ގޮތުން މެނުވީ، اللَّه، އެތަކެތި ނަހައްދަވައެވެ. އެނގޭބަޔަކަށް އެކަލާނގެ آية ތައް تفصيل ކޮށްދެއްވަތެވެ. ".

އަބްދުއްދާއިމް އަލްޚަލީލްގެ ލިއުމަކުން މަސްދަރުނަގާފައ